৩। প্রসংগ, সংগতি দর্শাই ব্যাখ্যা কৰা।
আচমানৰ কুটুব তৰা আদমৰ জাত।
সজাত মইনা আছে, ঘনে লগায় মাত৷৷
উত্তৰঃ প্রসংগঃ উক্ত কবিতাফাঁকি আমাৰ পাঠ্যপুথি ‘অসমীয়া সাহিত্য চয়নিকা’ৰ আজান ফকিৰৰ ‘জিকিৰ’পাঠটিৰ পৰা তুলি লােৱা হৈছে।

সংগতিঃইয়াৰ জৰিয়তে মানৱ জীৱনৰ ক্ষণভংগুৰতাৰ কথা ক’বলৈ বিচাৰিছে।

ব্যাখ্যাঃ আচমান অর্থাৎ আকাশৰ তৰাৰ লগত সম্পর্ক আছে। আকাশ হ’ল মহাশূন্য, তৰাইহে তাক পােহৰাই তােলে। তৰাৰ তিৰবিৰণি নহ’লে আকাশৰ উজ্জ্বলতা নাথাকিলহেঁতেন আৰু আকাশ সৌন্দর্যহীন তথা মূল্যহীন হৈ পৰিলহেঁতেন। একেদৰে মইনা অবিহনে সংগীকো সৌন্দর্য নাথাকে। কবিয়ে জীৱদেহৰ আত্মাক সজাত বন্দী মইনা চৰাইৰ লগত তুলনা কৰিছে। মইনা সজাত বন্দী হৈ থকাৰ দৰে মানৱ আত্মাও দেহৰ ভিতৰত বন্দী হৈ থাকে। সজাত বন্দীমইনটোৱে ধুনীয়া মাত মতাৰ দৰে আত্মা থকা বাবেই মানুহে ধুনীয়া আচৰণেৰে সপ্রতিভ হৈ থাকে। মইনা সজাৰ পৰা উৰি গুচি গ’লে সজাটো মূল্যহীন হৈ পৰে, একেদৰে আত্মা নােহােৱা মানৱ দেহাে কোনাে কামৰ হৈনাথাকে। আমাৰ দেহৰূপী সজাৰ পৰা মইনাৰূপীআত্মা ওলাই যােৱাৰ পাছত দেহটোৰ কোনাে অস্তিত্ব নােহােৱা হয়। মইনাই দূৰৈৰ পৰা সজালৈ চাই মাত লগােৱাৰ দৰে আত্মাইও যেন দূৰৈৰ পৰা মৃতদেহৰ অৱস্থা চাই থাকে। আত্মা থকালৈ দেহৰ সৌন্দর্য থাকে। আত্মা ওলাই যােৱাৰ পাছত দেহৰ অৱস্থা ভেলৰ দৰে হয়। অর্থাৎ প্রাণস্পন্দন থকালৈকেহে জীৱদেহৰ অস্তিত্ব থাকে। সেয়ে এনে দেহৰ সুখত মত্ত হৈ আল্লাক স্মৰণ কৰিবলৈ পাহৰি যােৱাটো অনুচিত বুলি কবিয়ে কৈছে। সৎ কর্ম, সৎ চিন্তাৰে আল্লাৰ নাম ল’লেহে সকলােৰে কল্যাণ হয় বুলি কবিতাটিত কোৱা হৈছে।